کاربردهای باورنکردنی سانتریفیوژ آزمایشگاهی
سانتریفیوژ آزمایشگاهی، با پیشرفت علم پزشکی و علوم آزمایشگاهی تجهیزات مربوط به این حرفه ها نیز پیشرفت قابل توجهی داشته است. نیاز به جستجو و تحقیق ابزار و تجهیزات خاص خود را می طلبد. یکی از مهمترین تجهیزات آزمایشگاهها سانتریفیوژ آزمایشگاهی می باشد. سانتریفیوژ آزمایشگاهی در دو مدل معمولی و یخچالدار تولید شده است.از سانتریفیوژ آزمایشگاهی برای جداسازی اجزای یک مخلوط مایع مثل خون استفاده می شود. اساس کار سانتریفیوژ آزمایشگاهی بر اساس نیروی گریز از مرکز می باشد، نمونه در دستگاه سانتریفیوژ قرار می گیرد و دستگاه با چرخش سریع که قابل تنظیم است در زاویه های مختلف و در اطراف یک محور مرکزی شروع به چرخش می نماید و به این ترتیب بخش های مختلف نمونه از هم جدا می شود. سانتریفیوژ آزمایشگاهی از تجهیزات عمومی هر آزمایشگاهی می باشد. معمولی ترین کاربرد سانتریفیوژ آزمایشگاهی برای جداسازی اجزای خون از یکدیگر می باشد. سرعت دستگاه سانتریفیوژ آزمایشگاهی از 4000 تا 20000 دور در دقیقه قابل تغییر است.
کاربرد سانتریفیوژ آزمایشگاهی
- جدا کردن ذرات از محلول ها بر اساس وزن آن ها
- جدا کردن دو نمونه محلول از یکدیگر
- توانایی تهیه محلول جدا شده از مایعات بدن
- جدا کردن سرم و پلاسما از گلبول های خون برای انجام آزمایشات بعدی
اجزای دستگاه سانتریفیوژ
- کلید روشن و خاموش کردن دستگاه
- زمان سنج
- موتور الکتریکی
- روتور، سر روتور و شافت دستگاه
- سرعت سنج
- ترمز
سانتریفیوژ آزمایشگاهی با توجه به کاربردهای متفاوت در مدل های مختلف در بازار موجود می باشد:
- سانتریفیوژ کلینیکی
سرعت این نمونه سانتریفیوژها کم می باشد و برای انجام کارهایی که سرعت کمتری برای جداسازی لازم دارد استفاده می شود.
- میکرو سانتریفیوژ
استفاده از نوع سانتریفیوژ برای آزمایشگاه هایی که تعداد نمونه های زیادی دارند پیشنهاد می شود. تعداد لوله هایی که در دستگاه قرار می گیرد 96 تا می باشد.که خود این نمونه دستگاه شامل مدل های متفاوتی می باشد که عبارتند از:
الف) سانتریفیوژ آزمایشگاهی سیتولوژی
این نمونه دستگاه برای نمونه های آزمایشگاهی که نیاز به جداسازی و قرار گرفتن زیر میکروسکوپ دارند استفاده می شود
ب) سانتریفیوژ میکروهماتوکریت
از این دستگاه برای جداسازی هماتوکریت خون استفاده می شود
ج) سانتریفیوژهای شستشو دهنده سلول
اگر در نمونه های آزمایشگاهی نیاز به مخلوط کردن و شستشوی مجدد سلول های قرمز باشد، این دستگاه ها بسیار مناسب این کار می باشند.
- سانتریفیوژ رومیزی
- سانتریفیوژ ساده
- سانتریفیوژ stand alone
این نمونه از انواع سنگین سانتریفیوژ آزمایشگاهی می باشد.
- سانتریفیوژ یخچالدار
در زمانی که دستگاه در حال کار کردن می باشد، دمای دستگاه افزایش پیدا می کند و در اکثر مواقع باعث بخار شدن بخش هایی از محلول می شود.برای جلوگیری از بوجود آمدن این شرایط از انواع یخچالدار سانتریفیوژ استفاده می شود تا در هنگام کار دستگاه برای نمونه های حساس به افزایش حرارت دستگاه، دما ثابت نگه داشته شود.
- سانتریفیوژ دیجیتال
- سانتریفیوژ با زاویه ثابت
- سانتریفیوژ با زاویه افقی
این نمونه دستگاهها جا لوله ای متحرک دارند. از مشکلات کار با این سانتریفیوژ آزمایشگاهی افزایش حرارت در زمان انجام کار می باشد.بنابراین برای نمونه هایی که به افزایش دما هستند مورد استفاده قرار نمی گیرد.
- اولترا سانتریفیوژ
- سانتریفیوژ هیتردار
این نمونه از سانتریفیوژها برای اندازه گیری الکترولیت ها و جدا کردن بخش های سلولی استفاده می شود ، سرعت این دستگاه تا 200000 rpm می باشد و جزو سانتریفیوژ آزمایشگاهی با سرعت بالا به حساب می آید.
در استفاده از سانتریفیوژ آزمایشگاهی به چه نکاتی باید توجه کرد:
- در هنگام کار کردن با دستگاه سر آن را باز نکنید و پس از پایان فعالیت دستگاه بعد از 2 تا 3 دقیقه در سانتریفیوژ را باز کنید و نمونه ها را بردارید
- حتما سرعت دستگاه را مناسب نمونه ای که در آن قرار می دهید تنظیم کنید
- اگر در هنگام کار کردن دستگاه شروع به صدا و لرزش کرد، دستگاه را خاموش کرده و بخش های مربوط به روتور و تعادل دستگاه را بررسی کنید
- قفل اتوماتیک دستگاه را در قبل از استفاده چک کنید
- لوله های نمونه را با درپوش در دستگاه قرار دهید و از سالم بودن آن ها اطمینان حاصل کنید
- پس از هر بار استفاده آن را تمیز کنید
- هر 3 ماه یکبار سانتریفیوژ آزمایشگاهی را سرویس و قطعات آسیب دیده آن را تعمیر یا تعویض کنید
- آموزش های لازم را برای افرادی که از دستگاه استفاده می کنند در نظر بگیرید.
- مراقب تعادل دستگاه باشید و آن را روی یک سطح نامناسب قرار ندهید
- به صورت روزانه با مواد مناسب دستگاه را تمیز کنید
چه نکاتی برای ایمنی و نگهداری سانتریفیوژ آزمایشگاهی باید انجام دهید:
نیروی حرکت و گریز از مرکزی که دستگاه سانتریفیوژ بر اساس آن کار می کند ممکن است در اثر متعادل نبودن دستگاه و یا شکستن لوله های آزمایشگاه در زمان انجام کار حوادثی را برای خود دستگاه و کارکنان آزمایشگاه به وجود بیاورد، پس رعایت نکات ایمنی اهمیت زیادی دارد:
- برای جلوگیری از خرابی دستگاه در اثر نوسان برق حتما از یک تثبیت کننده جریان برق برای آن استفاده کنید.
- ذغال دستگاه باید هر 6 ماه یکبار عوض شود
- برای گرفتن نتیجه بهتر از دستگاه حتما کالیبراسیون دستگاه را در دستور کار خود قرار دهید
- واشر های بخش های مختلف دستگاه را چک کنید تا در صورت خراب بودن زود تعویض شوند.
- موتورهایی که باعث ایجاد نیروی گریز از مرکز در دستگاه می شوند باید بر اساس سرعتی که شرکت سازنده برای هر نمونه آزمایشگاهی مشخص کرده مورد استفاده قرار بگیرد زیرا در صورت رعایت نکردن این موارد به مرور زمان موجب خرابی دستگاه می شود
- لوله نمونه ها را درست در جای خود قرار دهید و قبل از قرار دادن آنها درون دستگاه، تمام قسمت های دستگاه را چک کنید
- از محلول هایی که شرکت سازنده توصیه کرده است برای شستشو و نظافت قسمت های مختلف دستگاه استفاده کنید.زیرا بسیاری از قسمت های دستگاه در صورت استفاده از مواد شیمیایی معمولی و نامناسب خراب خواهد شد.
- مراقب باشید مایعی داخل بخش های دیگر دستگاه نریزد چون تولید گرد و غبار معلق می کند و از آنجا که اکثر نمونه های آزمایشگاهی آلوده به میکروب و بیماری هستند در فضای آزمایشگاه پخش شده و تولید بیماری و آلودگی می کنند.
- اگر مواردی را در مورد کار با دستگاه نمی دانید از دفترچه راهنما استفاده کنید و یا از تکنسین های با تجربه ای که تخصص کار با این دستگاهها را دارند کمک بگیرید.
