اتوکلاو در سال 1879 توسط فردی  به نام چالز چمبرلند اختراع شده است. در آن زمان پزشکان به استریل کننده ای نیاز داشتند که قابل اعتماد و مطمئن باشد. اتوکلاو مزایای بسیاری دارد که خیلی زود بر همگان آشکار شد.ورد مدت زمان کوتاهی به یکی از لوازم ضروری کلینک ها و بیمارستان ها تبدیل گردید.

اتوکلاو برای استریل نمودن  تجهیزات جراحی، تجهیزات آزمایشگاهی، و همچنین امور مربوط به داروسازی و .. مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه این قابلیت را دارد که  جامدات، مایعات و همچنین  تجهیزات مختلف در شکل ها  و اندازه های گوناگون را استریل کند. اتوکلاوها در حجم، شکل و کاربرد با یکدیگر تفاوت دارند. ساده ترین نوع اتوکلاو میتوان گفت شبیه به زودپز خانگی است.

اتوکلاو، وسیله ای است که با استفاده از بخاری که اشباع شده است و فشار بخار هر نوع میکروب را از بین می برد.این نوع دستگاه بوسیله گرمای مرطوب کار می کند و همین نوع گرما باعث می شود میکرو ارگانیسم ها مخصوصا مواردی مانند آندوسپورها را که معمولا تحمل بالایی در برابر گرما دارند با بخار گرم از بین بروند.وقتی موادی که داخل دستگاه وجود دارد در دمایی بالاتر از نقطه جوش قرار می گیرند هر نوع میکروب و ویروسی کاملا از بین خواهد رفت.

نقطه جوش (فشار بخار برابر با جو پیرامون است) آب بسته به فشار محیط اطراف متفاوت است. به عنوان مثال ، آب در نقطه ای از 100 درجه سانتی گراد در سطح دریا (فشار بالاتر) ، اما در 93.4 درجه سانتی گراد در ارتفاع 905 متر (فشار کم) می جوشد. بنابراین ، در یک دستگاه محصور ، اگر فشار را بالا ببریم ، دمای جوش آب نیز افزایش می یابد.

روش کار با اتوکلاو

روش معمول این است که فشار بخار 1.1 کیلوگرم بر سانتی متر مربع (کیلوگرم در سانتی متر مربع) [15 پوند / اینچ مربع (پوند در اینچ)] گرم شود ، که دمای 121 درجه سانتیگراد را تولید می کند. در دمای 121 درجه سانتیگراد ، بسته به حجم بار ، زمان اتوکلاو برای دستیابی به عقیم سازی 15-20 دقیقه در نظر گرفته می شود. برای اطمینان از موفقیت ، عقیم سازی باید اطمینان حاصل کنید که:

هوا باید تخلیه شود تا محفظه با بخار پر شود.

مواد و وسایل باید در اتوکلاو قرار گیرند تا بخار بتواند به راحتی در آنها نفوذ کند.

توجه داشته باشید که فشار اتوکلاو نیست که میکروارگانیسم ها را از بین می برد بلکه دمای بالایی است که می تواند هنگام قرار گرفتن بخار در فشار وارد شود.

اگر اجسام حجیم در حال استریل باشند ، انتقال گرما به داخل بدنه آنها کند خواهد شد و زمان گرمایش باید به اندازه کافی طولانی باشد تا جسم در مدت زمان 15 دقیقه در 121 درجه سانتیگراد گرما درون آن وارد شود. هنگامی که حجم زیادی از مایعات در اتوکلاو قرار می گیرند، زمان طولانی تری باید درون دستگاه باقی بمانند زیرا رسیدن به دمای عقیم سازی برای حجم زیاد بیشتر طول می کشد.

انواع اتوکلاو

اتوکلاو انواع مختلفی دارد.

معمولا این دستگاه دارای سه کلاس است، این انواع معمولا بر اساس استریلیزاسیون و بسته به اینکه چه نوع وسایلی درون دستگاه قرار می گیرد طبقه بندی خواهند شد.

کلاس N:

هنگامی که می خواهید این نوع دستگاه را خریداری کنید حتما دقت زیادی داشته باشید، استانداردها برای این نوع دستگاه نشان می دهد که این نوع کلاس هر نوع وسیله جامد را کاملا استریل خواهد کرد اما در این مورد می توان گفت که وسایلی که دارای پوشش هستند مانند پوشش پارچه ای و یا هر نوع پوشش کاغذی با این نوع کلاس به خوبی استریل نخواهند شد.

کلاس S:

این نوع کلاس بسته به تولید کننده دارد که چه نوع وسایلی را برای استریل پوشش دهد، معمولا وسایلی که جامد هستند اما دارای هیچ پوششی نیستند و وسایلی که جامد هستند و دارای پوشش هستند، وسایلی که دارای حفره بوده و همچنین پارچه ها را می تواند استریل کند. این نوع اتوکلاو معمولا دارای یک پمپ وکیوم است و از داشتن سیکل خشک کن نیز بهره می برد.

کلاس B:

هر نوع وسیله اعم از پوشش دار و بدون پوشش، پارچه،مواد نساجی… را می تواند استریل کند، این نوع دستگاه دارای پمپ وکیوم است.

فست اتوکلاو:

این نوع دستگاه از قدرت استریل بالایی برخوردار است و معمولا برای مراکزی همانند اتاق های عمل مورد استفاده قرار می گیرد. البته از این نوع دستگاه می توان برای کلینیک ها و دندانپزشکی ها نیز استفاده کرد.معمولا این نوع دستگاه حجم پایینی از وسایل را در درون خود جای می دهد.

چگونه از دستگاه استفاده کنیم؟

استفاده از اتوکلاو می تواند خطرات فیزیکی (به عنوان مثال گرما ، بخار و فشار) و خطرات بیولوژیکی (مواد عفونی اتوکلاوی نامناسب) را به همراه داشته باشد. این مقاله راهنمایی اساسی در مورد عملکرد ایمنی اتوکلاوها ارائه می دهد.

چگونه می توانم از خودم محافظت کنم؟

آموزش

استاد راهنما برای هر آزمایشگاه باید اطمینان حاصل کند که پرسنل، آموزش ایمنی قبل از کار با اتوکلاو را دیده اند . تمام آموزش ها باید مستند باشد و سوابق آن در آزمایشگاه با سایر گواهینامه های آموزش ایمنی نگهداری شود.

حداقل ، آموزش باید شامل راهنمایی های ایمنی ارائه شده و همچنین دستورالعمل های عملکرد موجود در کتابچه راهنمای کاربر برای مدل خاص اتوکلاو باشد.

روشهای ایمنی کلی اتوکلاو

اجناس حاوی مواد خورنده ، حلال ها ، مواد فرار یا مواد رادیواکتیو را اتوکلاو نکنید.

قبل از استفاده ، در داخل اتاق اتوکلاو مواردی را که توسط کاربران قبلی باقی مانده و ممکن است خطری ایجاد کند ، بررسی کنید.

قبل از روشن کردن اتوکلاو از تمیز بودن آبکش تخلیه اطمینان حاصل کنید.

اطمینان حاصل کنید که واشر درب خراب نشده است ، سالم و قابل انعطاف است.

روشن کردن اتوکلاو

دستگاه را طبق توصیه سازنده روشن کنید. اتوکلاو را بیش از حد روشن نکنید.

تکه های ظروف شیشه ای جداگانه باید در یک سینی پلاستیکی مقاوم در برابر حرارت روی یک قفسه یا سینی قرار داده شوند و هرگز مستقیماً در پایین یا کف محفظه قرار نگیرند.

اطمینان حاصل کنید که درب کاملا بسته و قفل شده است و اطمینان حاصل کنید که قبل از شروع چرخه ، چرخه صحیح برای مواردی که در اتوکلاو هستند انتخاب شده است.

نحوه باز کردن اتوکلاو

از PPE مناسب استفاده کنید ، از جمله:

دستکش و آستین بازویی مقاوم در برابر حرارت

پیش بند لاستیکی– در صورت عدم وجود مایعات گرم ، پوشش آزمایشگاهی کافی است

محافظت از چشم

روکش (هنگام کار با مایعات گرم)

کفش های انگشت بسته در صورت دست زدن به تیزی (به عنوان مثال شیشه شکسته) ، از انبر استفاده کنید یا اطمینان حاصل کنید که دستکش در برابر برش مقاوم است.

  1. 2. در را به آرامی باز کنید. سر ، صورت و دستها را از دهانه دور نگه دارید.
  2. قبل از تخلیه اتوکلاو ، اجازه دهید مواد داخل آن با درب باز حداقل 10 دقیقه خنک شوند. حذف زود هنگام محتویات ممکن است باعث تنش گرمایی و شکستگی مواد ، به ویژه شیشه میشود.

روش

  • مواد را برای استریل کردن درون محفظه فشار قرار دهید و استوانه را با آب کافی پر کنید
  • درب ظرف را ببندید
  • شیر اطمینان را بر روی فشار مورد نیاز تنظیم کنید.
  • پس از جوش آمدن آب ، اجازه دهید ترکیب بخار و هوا از طریق شیر تخلیه خارج شود تا تمام هوا جابجا شود

این را می توان با عبور ترکیب بخار و هوای آزاد شده از شیر تخلیه به یک سطل آب از طریق یک لوله لاستیکی اتصال ، آزمایش کرد.

  • وقتی بخار هوا متوقف شد ، این نشان می دهد که تمام هوا توسط بخار جابجا شده است.
  • شیر تخلیه را ببندید. فشار بخار در داخل افزایش می یابد و هنگامی که به میزان تنظیم شده مورد نظر می رسد ، دریچه اطمینان باز می شود و بخار اضافی خارج می شود.
  • دوره نگهداری را از این زمان بشمارید که در بیشتر موارد حدود 15 دقیقه است.
  • پس از مدت زمان نگه داشتن ، با کلید پاور، دستگاه را خاموش کنید و اجازه دهید تا اتوکلاو خنک شود تا زمانی که فشار سنج نشان دهد فشار داخل با فشار جوی برابر است.
  • شیر تخلیه را به آرامی باز کنید و اجازه دهید هوا وارد اتوکلاو شود.
  • درب اتوکلاو را باز کرده و مواد استریل شده را خارج کنید.

نظارت بر کار:

اپراتورهای دستگاه باید اطمینان حاصل کنند که هر اتوکلاو به صورت زیر کنترل می شود:

نظارت بر نوار حساس به حرارت – اپراتورها باید از نوار نشانگر عقیم سازی حساس به حرارت برای هر بار استفاده کنند تا نشان دهد تحت یک فرآیند موثر عقیم سازی بخار قرار گرفته است.

توجه داشته باشید که این نوار فقط نشان دهنده رسیدن درجه حرارت مناسب برای چرخه است ، اما نشان دهنده گرم شدن آن در فشار مناسب یا برای نشان دادن مدت زمان مناسب نیست.

اطمینان حاصل کنید که نوار حساس به حرارت استفاده شده حاوی نشانگر بر پایه سرب نیست ، زیرا این نوع نوارها باید به عنوان زباله های خطرناک جمع آوری و مدیریت شوند.

بازرسی و نگهداری

بازرسی دوره ای و نگهداری پیشگیرانه توصیه شده توسط سازنده باید انجام شود و نگهداری سوابق باید انجام شود.

اقدامات اورژانسی

اگر در هنگام استفاده از اتوکلاو آسیب دیدگی رخ داد ، سریعاً به دنبال مراقبت پزشکی باشید.

به محض رخ دادن این اتفاق ، این واقعه را به سرپرست خود گزارش دهید و برای پیگیری آسیب دیدگی با مرکز بهداشت حرفه ای تماس بگیرید.

شاخص های بیولوژیکی

اپراتورهایی که زباله های کیسه قرمز پزشکی / زیست خطرناک را اتوکلاو می کنند باید موارد زیر را انجام دهند:

حداقل یکبار در ماه ، یک نشانگر بیولوژیکی مانند Bacillus stearothermophilus (با نام Prospore2 بخرید) آن را در اتوکلاو قرار دهید تا در تأیید عقیم سازی کافی در مرکز پردازش  قرار گیرد.

مشکلات و رویه های خاص

هنگام اجرای چرخه اتوکلاو با مایعات ، زمان چرخه بیشتر است اما از دماهای پایین تر برای کاهش تبخیر مایعات استفاده می شود. چرخه های مایع نیز برای جلوگیری از جوشاندن مایعات زمان کمتری برای کاهش فشار دارند.

  1. 1. برای جلوگیری از خرد شدن بطری ها هنگام فشار دادن و گرم شدن ، باید درب ظروف با مایعات قبل از بارگیری شل شود.
  2. 2. فقط از شیشه بوروسیلیکات (Pyrex ™ یا Kimax ™) استفاده کنید که می تواند در برابر دمای بالای اتوکلاو مقاومت کند.
  3. 3. از یک سینی “اتوکلاو” مقاوم در برابر حرارت با ته و دیواره های جامد استفاده کنید تا نشت مواد نشت نکنند.
  4. 4. مایعات باید درون یک سینی پلاستیکی مقاوم در برابر حرارت باشد که حاوی یک اینچ آب بوده تا از گرم شدن یکنواخت اطمینان حاصل شود.

بطری های مایع نباید بیش از 2/3 کیلوگرم پر باشد.

بین بطری ها 1-2 اینچ فاصله داشته باشید.

5- پس از روشن کردن اتوکلاو ، بگذارید مایعات حداقل یک ساعت کامل ، خنک شوند. حتماً به دیگران در منطقه اطلاع دهید که خطر گرما وجود دارد.

اقدامات اضافی برای اتوکلاو کردن بارهای خشک

  1. 1. به سینی ¼ تا ½ اینچ آب اضافه کنید تا محتوای آن به طور مساوی گرم شود.
  2. 2. مواد پلاستیکی را بررسی کنید تا از سازگاری آنها با اتوکلاو شدن اطمینان حاصل کنید.

–  به عنوان مثال ، پلاستیک های پلی اتیلن (LDPE و HDPE) نمی توانند اتوکلاو شوند.

  1. پس از خاموش کردن دستگاه ، بگذارید مواد حداقل 15 دقیقه خنک شوند.

خرابی خودکار

اگر اتوکلاو به درستی کار نمی کند ، بلافاصله استفاده از آن را قطع کنید. علامتی را قرار دهید که به دیگران هشدار می دهد از دستگاه استفاده نکنند.

خرابی های مکانیکی باید توسط یک تکنسین آموزش دیده انجام شود. برای راهنمایی بیشتر با شرکت خدماتی مسئول نگهداری ما یا نماینده ایمنی بخش سایت تماس بگیرید.

خرید اتوکلاو:

برای خرید می توانید وارد سایت ما شده و اطلاعات دقیق تر را از کارشناس فروش سایت بگیرید. به راحتی می توانید با ما در ارتباط باشید،ما تولید کننده و فروشنده هستیم، قیمت اتوکلاو با توجه به قیمت روز بازار تعیین می شود، در این مورد نیز می توانید با سایت ما تماس بگیرید و قیمت روز را دریافت کنید. شرکت ما تمامی پشتیبانی های لازم را بعد از خرید دستگاه اتوکلاو برای خریدار خواهد داشت.

کاربرد اتوکلاو

اتوکلاو بیشتر برای استریل نمودن  ابزارهای پزشکی و آزمایشگاهی استفاده می شود. این کاربه این صورت است که با حرارت دادن بیش از نقطه ی جوش آب انجام می پذیرد. اگر شما در یک کلینیک مشغول به کار هستید به عنوان مثال به  اتوکلاو رومیزی احتیاج دارید اما اگر در بیمارستان باشید اتوکلاو عمودی برای شما مناسب تر است.

تولید بخار و کیفیت بخار

ترکیب بهینه ی بخار در یک اتوکلاو به نسبت 3% مایع و 97% گاز می باشد. هرگونه تغییر در درصد رطوبت، باعث کاهش و یا افزایش زمان استریلیزاسیون می شود. از برتری های قابل توجه استریلیزاسیون اتوکلاو، زمان کوتاهی است که در مقایسه با استریلیزاسیون خشک است. (همانند فور)

نکات ایمنی که هنگام کار با اتوکلاو باید به آن توچه کنید و حتما باید رعایت شوند

در مورد اتوکلاو باید نکاتی را یادآوری کنیم که چه موادی با اتوکلاو سازگار هستند و چه موادی ناسازگار و همچنین چه موادی کاملاً غیر مجاز می باشد

لیست مواد سازگار/ناسازگار با اتوکلاو

ناسازگار :

اسید، باز و حلال ارگانیک

کلرید ها و سولفات ها

آب دریا

کلر، هیپوکلریت، سفید کننده

استیل هایی که استنلس نیستند

سازگار :

فلاسک کشت بافت

تجهیزات جراحی

شیشه آلات

نوک سمپلر