همه چیز درباره دیگ بخار اتوکلاو

در این مقاله به بررسی دیگ بخار اتو کلاو می پردازیم. بدین منظور باید با خود دستگاه اتوکلاو و سپس با دیگ بخار و کاربرد آن در صنایع مختلف آشنا شویم. اتوکلاو یک دستگاه استریل کن می باشد که دیگ بخار نیز بخشی از آن بوده که آب را به بخار تبدیل می کند و از آن جهت ضدعفونی وسایل استفاده می شود.

همه چیز درباره دیگ بخار اتوکلاو

در این مقاله ما سعی داریم همه چیز درباره دیگ بخار اتوکلاو را برای شما به زبانی ساده توضیح دهیم. بدین منظور یعنی شناختن صحیح دیگ بخار اتوکلاو ابتدا شما باید با دستگاه اتوکلاو و سپس با دیگ بخار و نقش آن در اتوکلاو آشنا شوید. پس برای آشنایی کامل با دیگ بخار اتوکلاو با ما همراه باشید.

اتوکلاو یک دستگاه برای استریل یا ضدعفونی کردن ابزار و وسایل مورد استفاده در علوم پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی می‌باشد که به صورت یکبار مصرف قابل استفاده نبوده و بیش از یک بار مورد استفاده قرار می‌گیرند، به همین دلیل باید کاملا استریل شوند. این دستگاه کار خود را با استفاده از بخار انجام می‌دهد. دستگاه اتوکلاو دارای یک محفظه است که در آن از نیروی بخار تحت فشار به منظور استریلیزاسیون کمک می‌گیرد. در واقع افزایش دما در اتوکلاو منجر به استریل کردن ابزار آلات می‌شود. این درجه حرارت یا دما با بخار قابل تنظیم می‌باشد. اولین بار در قرن نوزدهم میلادی بود که دانشمندان از دستگاه اتوکلاو به منظور ضدعفونی کردن مایعات بهره بردند. این در حالیست که امروزه از دستگاه اتوکلاو برای استریلیزاسیون تجهیزات جامد نیز استفاده می‌شود. اتوکلاوها را از روی درجه حرارتی که با آن تنظیم می‌شوند نیز تقسیم‌بندی می‌کنند:

• دامنه دمایی پایین؛ 121 الی 123 درجه سانتیگراد یا 250 الی 254 درجه فارنهایت
• دامنه دمایی بالا؛ 132 الی 134 درجه سانتیگراد یا 270 الی 274 درجه فارنهایت

نکات مورد استفاده هنگام کار با اتوکلاو

رعایت چه نکاتی هنگام کار با اتوکلاو ضروری می‌باشد؟ اینکه دستگاه اتوکلاو کار خود را چگونه و یا با چه کیفیتی انجام می‌دهد بستگی به عواملی همچون زمان، دما و مسیری که طی آن نیروی بخار با تجهیزات مورد استریل برخورد می‌کند، دارد. بدین ترتیب برای هرچه بهتر عمل کردن اتوکلاو رعایت یکسری نکات که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم، ضروری است:

• بیشتر از 4/3 فضای اتوکلاو پر نشود.
• ابزار و یا مواد نوک تیز نباید داخل دستگاه قرار داده شوند بلکه باید درون کیسه زباله‌های مخصوص دفع زباله‌های تیز و برنده جمع آوری و نهایتا دفع شود.
• مواد یا ابزاری که داخل اتوکلاو قرار داده می‌شوند باید دارای چیدمان شل یا Loose باشند تا جریان بخار بتواند به راحتی در بین آن‌ها جریان داشته باشد و حرکت کند.
• این بخار باید به تمامی نقاط ابزارآلات برسد.
• بخار نمی تواند وسایل آلوده به چربی را استریل کند زیرا قابلیت نفوذ در چربی را ندارد. پس این گونه وسایل با وسیله دیگری ضدعفونی شوند.
• جهت جلوگیری از ایجاد رسوب در دستگاه اتوکلاو استفاده از آب مقطر بر آب معمولی ارجحیت دارد.
• سطح آب درون دستگاه اتوکلاو به هیچ وجه نباید از قسمت انتهای دیگ بخار اتوکلاو پایین‌تر رود.
• پیچ‌های در اتوکلاو به منظور عدم نشتی بخار آب باید به خوبی بسته شوند.
• حرارت مناسب را معمولا بر روی 121 درجه سانتیگراد و فشار مناسب را بر روی 15 اینچ بر متر مربع تنظیم می‌کنند.

از عوامل دیگر رعایت و اجرای زمان مناسب در هنگام کار با اتوکلاو به منظور حفظ سلامت و ایمنی دیگ بخار اتوکلاو می‌باشد.

کمترین زمان ممکن برای کار با دستگاه اتوکلاو، 35 الی 40 دقیقه می‌باشد. این زمان بستگی به نوع موادی دارد که ما قصد ضدعفونی کردن آن‌ها را داریم. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که افزایش بیش از حد دما و زمان لازم به منظور استریل کردن ابزار آلات لزوما نتیجه مثبتی به همراه ندارد. همیشه به دستور العمل‌های مربوط به زمان و دما مخصوص هر وسیله دقت بفرمایید. اگر زمانی اتوکلاو در جای دیگری بود، شما برای انتقال مواد و وسایل به منظور استریلیزاسیون باید آن‌ها را در ظرف‌های قابل استریل و ضد نشت قرار داده و پس از بسته بندی به اتوکلاو انتقال دهید.

این نکته را نیز به خاطر داشته باشید؛ پس از اتمام کار اتوکلاو ابتدا منبع حرارت را خاموش کرده، سپس دریچه خروج را به آهستگی باز کنید. پس از آنکه فشار دستگاه اتوکلاو به صفر رسید، می‌توانید درب دستگاه را باز کنید. هیچ زمان قبل از اینکه فشار و دمای داخل دستگاه به حالت عادی نرسیده، درب دستگاه را باز نکنید. در قسمت بعدی دیگ بخار اتوکلاو را بررسی می‌کنیم.

دیگ بخار اتوکلاو

در این قسمت به بررسی تخصصی دیگ بخار اتوکلاو می‌پردازیم. دیگ بخار اتوکلاو یا همان Boiler کار خود را با استفاده از نیروی بخار تحت فشار انجام می‌دهد. به بیان دیگر دیگ بخار یک مخزن بسته می‌باشد که آب داخل آن از طریق افزایش دما به بخار آب تبدیل شده که دارای فشار بالایی نیز می‌باشد.در مورد قسمت‌های تشکیل دهنده دیگ بخار اتوکلاو باید گفت به طور کلی قسمت  داخلی آن دو بخش دارد؛ طرف آب و طرف آتش. به کلیه سطوحی که در سمت یا طرف آتش دیگ بخار قرار  دارند، سطوح گرمایی می‌گویند. معمولا قسمت‌هایی از دیگ بخار که تحت دما و فشار بالا قرار می‌گیرند از آلیاژهای آهنی ساخته شده‌اند. جنس خود دیگ بخار از دو نوع فولاد و چدن می‌تواند باشد. معمولا دیگ بخار چدنی برای ایجاد و تولید بخار کم فشار‌ تر استفاده شده زیرا مقاومت کمتری نسبت به دیگ بخار فولادی دارد. این در صورتیست که بیشتر دیگ بخارها را امروزه از نوع فولادی می‌سازند.

موارد استفاده دیگ بخار

در این قسمت علاوه بر کاربرد دیگ بخار اتوکلاو به سایر موارد استفاده دیگ بخار در صنعت اشاره می‌کنیم.

به طور کلی در صنایعی که نیاز به دما و فشار و افزایش حرارت وجود داشته باشد، دیگ بخار کاربرد دارد. به دلیل سیالیت بالای بخار آب و همچنین حرارت بیشتر آن نسبت به آب داغ از آن در صنایع مختلف استفاده می‌شود. درست به همین دلیل است که از دیگ بخار اتوکلاو نیز استفاده می‌شود. همچنین دارای انرژی جنبشی بیشتری نیز می‌باشد. از انرژی گرمایی آن برای صنایعی که نیاز به گرمادهی دارند، مانند پخت و پز استفاده می‌شود و از انرژِ جنبشی آن برای به حرکت درآوردن توربین‌ها به منظور تولید نیروی الکتریسیته استفاده می‌شود. مورد استفاده دیگر دیگ بخار، به عنوان تمیز کننده می‌باشد. نمونه آن را در کارواش‌ها در اماکن عمومی مانند مراکز خرید و هتل‌ها هر روز مشاهده می‌کنید. بنابر توضیحات گفته شده، دیگ بخار در صنایع مختلف شیمیایی، نفت، پتروشیمی، یونولیت و … استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که دیگ‌های بخار بر اساس نوع طراحیشان به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ دیگ بخار با لوله آبی یا واتر تیوب و دیگ بخار با لوله آتشی یا فایر تیوب.

با همه این توضیحات احتمالا متوجه کاربرد دیگ بخار در اتوکلاو نیز شده‌اید. دیگ بخار اتوکلاو نیز با افزایش دما آب را به بخار آب تبدیل می‌کند و از این طریق به ضدعفونی وسایل می‌پردازد. امیدواریم با خواندن این مقاله با مفهوم دیگ بخار اتوکلاو کاملا آشنا شده باشید.