بن ماری جوش که از کلمه فرانسوی bain marie گرفته شده به معنی حمام آب است به همین دلیل به آن حمام آب گرم هم می گویند. بن ماری جوش یا همان حمام آب گرم یکی از ضروری ترین و رایج ترین لوازم و ابزارآلات آزمایشگاهی است. این دستگاه دارای محفظه یا حوضچه ای استیل است که از آب پر شده است که ظروف مختلف آزمایشگاهی را می توان درون این حوضچه قرار داد. محدوده دمایی آبی که درون این محفظه است می تواند تا 100 درجه سانتی گراد تنظیم شود. در واقع از این دستگاه می توان برای تامین درجه حرارت های مختلف از 25 تا 100 درجه سانتی گراد بسته به نیاز خود استفاده کرد.

در واقع کاربرد بن ماری جوش یا همان حمام آب گرم ﺁزمایشگاهی این است که می توان از آن برای گرم و یا ذوب کردن برخی نمونه ها و محیط های کشت و همچنین فرآورده های خونی که منجمد شده اند استفاده کرد. علاوه بر این از این دستگاه به منظور برخی از واکنش های بیوشیمیایی نیز استفاده می شود. به طور کلی از این دستگاه به منظور گرم کردن یکنواخت محلول ها در یک بازه رمانی مشخص استفاده می شود. بن ماری جوش دارای انواع مختلفی است که از انواع آن می توان در انجام واکنش های شیمیایی استفاده کرد. این حمام را می توان تا دمای مورد نظر گرم کرد و ظرف مورد نظر را داخل آن قرار داد.

بن ماری جوش چیست؟

نام یک وسیله آزمایشگاهی است که به منظور گرم کردن یکنواخت و تدریجی محلول ها و همچنین انجام تست های بیوشیمی و دارویی و آگلوتیناسیون و سرولوژی استفاده می شود. کاربردهای مختلف این دستگاه سبب شد که از بن ماری جوش در آزمایشگاه های مختلف اعم از آزمایشگاه های صنایع غذایی، مراکز تحقیقاتی و آموزشی و همچنین آزمایشگاه های فاضلاب و کلینیک ها استفاده شود. از قابلیت های این دستگاه کنترل و تنظیم دما برای نمونه های آزمایشی است. این ویژگی و قابلیت سبب شد که حتی از حمام آب گرم انجام انکوباسیون صنعتی نیز استفاده شود. از دیگر کاربردهای این دستگاه ذوب نمونه ها و گرم کردن معرف ها است.

محدوده دمایی این دستگاه از دمای اتاق تا 100 درجه سانتی گراد است. اولین شخصی که موفق به کشف چنین دستگاهی شد یک شیمی دان بود که به دلیل نیاز داشتن به یک منبع حرارت تدریجی به مواد شیمیایی این دستگاه را تولید کرد.

لازم به ذکر است بدانید کنترل کردن دقیق دما برای یک سری از آزمایش های آنزیمی و انعقادی بسیار مهم می باشد.چرا که در این ﺁزمایش ها حتی یک تغییر دمای یک درجه ای هم می تواند خطایی 10 درصدی در آن ها به وجود آورد. به دلیل اینکه امروزه بسیاری از آزمایش ها نیازمند دستگاه بن ماری جوش است لذا در زمان استفاده از این دستگاه باید به نکاتی توجه کنید.

نکات مهم در زمان استفاده از دستگاه بن ماری جوش یا همان حمام آب گرم

  • یکی از مهم ترین نکات در زمان استفاده این است که حتما حوضچه ی این دستگاه با آب مقطر پر شود.
  • باید توجه داشته باشید که بدون نباید این دستگاه را روشن کنید.
  • اگر نیاز به دماهای بالا بودید حتما درب این دستگاه را ببندید.
  • اگر لوله یا ظرف درب بازی را درون حمام قرار می دهید درب حمام را باز بگذارید تا آب وارد ظروف نشود.
  • از مهم ترین نکات دیگر در زمان استفاده از دستگاه بن ماری جوش این است که آب این دستگاه باید مرتب عوض شود.
  • همان طور که می دانید تمام دستگاه های تامین کننده گرما و حرارت نیازمند المنت هستند و بن ماری جوش نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد و دارای المنت است. لذا هر هفته یک بار بهتر است که المنت این دستگاه را تمیز و جرم گیری کنید.
  • نکته مهم دیگر قابل تذکر این است که این دستگاه را در مقابل مسیر جریان هوا قرار ندهید.
  • لازم به ذکر است بدانید دستگاه بن ماری جوش علاوه بر ترمومتر خود دارای ترمومتر دیگری نیز می باشد که با آن می تواند دمای داخل دستگاه را کنترل کند.

ایمنی در زمان کار کردن با دستگاه بن ماری جوش

همان طور که اشاره نمودیم بن ماری یکی از حساس ترین دستگاه های آزمایشگاه ها محسوب می شود از این رو اگر در زمان پر کردن آب حوضچه آن با آلودگی مواجه شدید حتما باید آن آب را تخلیه کنید و محفظه را خوب بشویید و سس دوباره آن را با آب تمیز و مقطر پر کنید. همچنین در زمان قرار دادن نمونه های خود در آب باید مراقب باشید که نمونه ها به این آب نفوذ نکنند. از ویژگی های این دستگاه این است که جنس بدنه خارجی این دستگاه  از ورقه های آهنی است که این ورقه ها با رنگ های مقاوم و با سیستم الکترواستاتیک پوشش داده شده اند تا زنگ نزند. در زمان استفاده از این دستگاه باید به نکات ایمنی دقت داشته باشید که این نکات ایمنی عبارتند از:

  • در زمان کار کردن با حمام آب گرم باید دقت داشته باشید که محیط مورد نظر باید عاری از هرگونه مواد اشتعال زا و احتراقی باشد.
  • از دیگر نکات ایمنی که باید رعایت شود ای است که حتما باید دستگاه بن ماری جوش به پریزی وصل شود که آن پریز دارای سیم تخلیه برق به زمین باشد. در واقع این دستگاه باید دارای سیستم برق رسانی مناسب باشد.
  • همچنین در زمان استفاده از این دستگاه باید از وسایل حفاظتی استفاده کرد تا افراد دچار سوختگی نشوند.
  • افراد در زمان استفاده از حمام آب گرم باید رعایت کنند که در زمان برداشتن و یا قرار دادن نمونه ها در حوضچه بخار، صورت خود را بالای آن قرار ندهند تا در اثر بخارات با دمای بالا دچار سوختگی نشوند.

انواع بن ماری جوش

حمام آب گرم دارای انواع مختلفی است و هر کدام از این انواع کاربرد خاص خود را دارند. از جمله انواع بن ماری جوش عبارتند از:

  • بن ماری جوش سیرکوله دار
  • بن ماری جوش شیکر دار
  • بن ماری جوش یخچالدار
  • بن ماری جوش
  • سیرکوله یخچالدار
  • بن ماری جوش درب حلقوی

نکات مهم برای افزایش عمر دستگاه بن ماری جوش

اگر می خواهید از این دستگاه برای مدت طولانی تری استفاده کنید بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:

  • همان طور که اشاره نمودیم این دستگاه دارای انواع مختلفی است و لذا حوضچه آن بر اساس نوع آن باید از مایع مناسب خود یا آب یا روغن پر شود.
  • از تمیز کردن این دستگاه با مواد سفیدکننده شیمیایی باید جدا خودداری کنید.
  • درون حوضچه باید تمیز باشد.
  • به هیچ نباید از محلول های نمکی ضعیف مانند کلرید کلسیم یا کلرید سدیم استفاده کنید.