روشهای انجام اتوکلاو پلاسما
مروری بر اتوکلاو پلاسما
با گسترش پیشرفت در تکنولوژی های اخیر در زمینه ی لوازمات پیشرفته و همینطور حساس پزشکی از یک طرف و خطرات میکروبی زیاد از سوی دیگر نیاز به فرآیند استریلیزاسیون به طور سرد و خشک را در مراکز درمانی بیش از گذشته ایجاد نموده است. در این مقاله به معرفی مکانیسمکاری سیستمهای اتوکلاو پلاسما، مشخصههای فنی اینگونه سیستمها، ساختار فیزیکی و اصول استفاده از آنها و همچنین بررسی برتریهای این روش نسبت به سایر روشهای قدیمی خواهیم پرداخت.
با همین موضوع مطرح شده و معرفی نمودن اتوکلاو پلاسما به مراکز درمانی و بهداشتی، تغییرات جدیدی در عرصه پزشکی ایجاد کرد. از سال 1960 این تحقیقات بر اساس این روش آغاز شده است و باید به این نکته توجه کنیم که پارامترهای زیادی چون میزان فشار، غلظت گاز پراکسید هیدروژن و… در کیفیت استریل تاثیرگذار میباشند.
دلایل استفاده از سیستم اتوکلاو پلاسما
در واقع، اتوکلاوهای بخار نمیتوانند درقسمت های استریل کردن به تنهایی وسایل بیمارستانی را استریل کنند.چون این استریلایزرها با دمای بالا و دارای رطوبت بالا عمل استریل کردن را انجام می دهند. به همین دلیل با وجود شرایط بالای حرارتی و رطوبت زیاد ممکن خیلی از لوازماتی چون آندوسکوپها، الکترونیکی، لاپاروسکوپها و حتی لوازم هایی چون از جنس سیلیکونی، پلاستیکی و… را خراب کند.
نحوه عملکرد دستگاه اتوکلاو پلاسما
در تمامی سیستمهای اتوکلاو پلاسما از روش های گوناگونی استفاده میشود که هر کدام از این روش ها بهتنهایی خود می توانند عمل گندزدایی را انجام دهند، اما با تمام این روش ها یک روش اصلی که از بخار پراکسید هیدروژن جهت گندزدایی ابزار ها استفاده می کند از همه بیشتر مورد توجه تمامی تولید کنندگان است که از آن بهره می برند که به عنوان یک مایع استریل کننده عمل می کند.
ساختار شماتیک این اثر شیمیایی پراکسید هیدروژن به صورت زیر میباشد:
فرآیند اتوکلاو پلاسما
همانطور که می دانید اتوکلاو پلاسما حالت ماده (جامد، مایع، گاز، پلاسما) را دارد و به طور کلی می توان گفت یون های مثبت و الکترون های آزاد آن با هم برابر می باشند و گاز در آن به شدت یونیزه می شود. بدین ترتیب می توان گفت با اعمال هر گونه انرژی به هر گازی می توان آن را به یک پلاسما تبدیل نمود.برخی بر این تصور هستند که این پلاسما است که باعث ضدعفونی و استریلیزه کردن است ولی این تصور غلط است زیرا این بخار آب اکسیژنه است که عمل از بین بردن میکروارگانیسم ها را انجام می دهد و کاری که پلاسما انجام می دهد این است که بقایای بخار آب اکسیژنه را از بین می برد.
اتوکلاو پلاسما، حالت چهارم ماده
قبل از اینکه توضیح دهیم که چگونه پراکسید هیدروژن در یک دستگاه ضدعفونیکننده دمای پایین کار میکند، ابتدا باید مفهوم پلاسما را توضیح دهیم. پلاسما حالت چهارم ماده (جامد، مایع، گاز و پلاسما) است و وقتی گاز به اندازه کافی گرم میشود یا در معرض میدان الکترومغناطیسی قوی قرار میگیرد، ایجاد میشود. چه اتفاقی میافتد وقتی گاز تبدیل به پلاسما شود؟ این ماده به یک ماده ناپایدار تبدیل میشود که در آن تعداد الکترونها افزایش یافته یا کاهش مییابد، بنابراین یونهایی تولید میشوند که الکترونهایی با بار مثبت یا منفی هستند. به عبارت دیگر، پلاسما یک گاز یونیزه شده است که دارای خاصیت خاصی است که در هیچ ماده ماده دیگری مشاهده نمیشود.
چگونه پلاسما میکروبها را از بین میبرد؟
پلاسما با فرآیندی به نام اکسیداسیون استریل میشود. پلاسما یک واکنش شیمیایی ایجاد میکند که در آن تمام میکروارگانیسمها غیرفعال میشوند. گرمای زیاد، مولکولهای پراکسید هیدروژن را به رادیکالهای آزاد تبدیل میکند، که بسیار ناپایدار هستند.
هیدروژن پراکسید پلاسما در استریلیزر
پراکسید هیدروژن مایع در استریلایزر وارد میشود. مایع در بخار بخار گرم میشود تا آن را به گاز تبدیل کند. پس از اتمام این امر، گاز پراکسید هیدروژن تا دمای بالاتر حتی گرم میشود و در این مرحله به پلاسما تبدیل میشود.
کاربردهای رایج برای استریلایزر پلاسما پراکسید هیدروژن شامل عقیمسازی موارد زیر است:
بارهای غیر توخالی، مانند ابزارهای برقی، دوپلرها، پروبهای لیزری، جیبهای دفیبریلاتور، دماسنجها، لنزهای چشم و کابلهای هارمونیک
بارهای توخالی، مانند لارنگوسکوپ و تیغههای آنها، دستسازهای ریش تراش، کابلهای نوری فیبر نوری و متههای قدرت جراحی
همانطور که ممکن است از پستهای ما در مورد اتیلن اکسید و فرمالدئید به یاد بیاورید، که هر دو ماده شیمیایی سمی هستند، پلاسما پراکسید هیدروژن دارای مزیت جدی ایمنی است – هم برای محیط زیست (از جمله اپراتور ضدعفونی کننده) و هم محتویات بار شما. اهمیت این ایمنی را نمیتوان زیادهروی کرد. و از آنجا که پراکسید هیدروژن دودهای سمی تولید نمیکند، هیچ زمان هوادهی طولانی / دفع گاز در چرخه وجود ندارد. در پایان چرخه، پلاسما به “فرآوردههای غیر سمی آب و اکسیژن” ترکیده میشود، که با خیال راحت تبخیر میشوند و فقط یک نکته دیگر در مورد چرخه کوتاه: اکثر چرخه عقیمسازی پلاسما پراکسید هیدروژن کمتر از یک ساعت اجرا میشود، با متوسط چرخه 35-45 دقیقه بسته به اندازه استریلایزر و اندازه و محتویات بار آن اجرا میشود. مثلاً استریلیزاسیون اتو، که فقط برای یک چرخه میتواند 14 ساعت به بالا برسد، یک مزیت بزرگ است!
مزایای استفاده از هیدروژن پراکسید در اتوکلاو پلاسما
با استفاده از اتوکلاو پلاسما پراکسید هیدروژن به عنوان روشی برای عقیمسازی دمای پایین، از مزایای آن استفاده میشود.
معایب اتوکلاو پلاسما هیدروژن
هر نوع روش اتوکلاو پلاسما دارای مضراب و منهای است. بیایید نگاهی به منفیها بیاندازیم:
- عدمتوانایی در عقیمسازی: مایعات، پودرها و جاذبهای قوی
- به بستهبندی مصنوعی خاص بار نیاز دارد
- محفظه استریلیزاسیون نسبتاً کوچکتر از دستگاه استریلیزور است.
ابتدا بحث کردیم که چگونگی اتوکلاو پلاسما در اتوکلاو برای تمام تجهیزات پزشکی و علمی مناسب نیست. هرچه دستگاه از لحاظ فناوری پیشرفتهتر باشد، نسبت به رطوبت و درجه حرارت بالا حساستر است. سپس بحث کردیم که چگونه پلاسما پراکسید هیدروژن نوعی از عقیمسازی دمای پایین است که امروزه به طور گسترده ای برای استریل کردن چنین دستگاههایی مانند آندوسکوپ مورد استفاده قرار میگیرد. ما مفهوم پلاسما را به عنوان چهارمین حالت ماده، چگونگی ایجاد پلاسما و پلاسماهای محبوب طبیعی و دستساز بررسی کردیم. سپس ما بررسی کردیم که چگونه پلاسما پراکسید هیدروژن میکروارگانیسمها را با فرآیندی به نام اکسیداسیون، که اساساً اجزای سلولی آنها را غیرفعال میکند، میکشد. بعد در مورد کاربردهای متداول این روش عقیمسازی مانند توخالی، غیر توخالی و آندوسکوپ صحبت کردیم. سرانجام ما در مورد مزایا و معایب عقیمسازی پلاسما پراکسید هیدروژن، مهمتر از همه در مورد سابق: ایمنی و زمان چرخه کوتاه بررسی کردیم.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.