بررسی و تفاوت فور آزمایشگاهی و آون آزمایشگاهی

تفاوت فور آزمایشگاهی و آون آزمایشگاهی

فور آزمایشگاهی یا آون آزمایشگاهی با عنوان اجاق گرمای خشک در آزمایشگاه ها استفاده می شود. می توان با استفاده از این دستگاه اقدام به ضدعفونی و استریل نمودن تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی نمود. آون حرارت غیر مستقیم خشک را برای استریل کردن تجهیزاتی که برای نمونه گیری و انجام آزمایشات استفاده می شود، به کار می گیرد. با این کار اقدام به استریل نمودن و ضدعفونی کردن این تجهیزات می نمایند.

آون آزمایشگاهی یا اجاق گرمای خشک معمولا در رده دمایی بین 300 تا 500 درجه سانتی گراد کاربرد داشته و قادر است بسته به شرایط مورد نیاز توسط ترموستات گرمای مورد نیاز را کنترل نماید. این دستگاه ها معمولا دارای بدنه ی دوجداره بوده و از این رو مصرف انرژی در آنها بسیار مقرون به صرفه است. همچنین به دلیل لایه بیرونی فلزی و لایه داخلی مناسب از هدر رفت انرژی و و حرارت جلوگیری می نمایند.

البته لازم به ذکر است که در برخی نمونه های دستگاه آون آزمایشگاهی، در میان فضای دو دیواره عایق قرار گرفته است. این عایق منجر می شود تا حرارت از داخل دستگاه خارج نشده و فرایند استریل نمودن تجهیزات آزمایشگاهی به خوبی طی شود. همچنین باید بیان کنیم که در داخل دستگاه پنکه های ویژه ای برای جریان هوا وجود دارند که کمک می کنند تا حرارت به صورت یکنواخت در داخل دستگاه توزیع شود.

مهمترین کاربرد فور آزمایشگاهی و آون آزمایشگاهی

دستگاه آون آزمایشگاهی به عنوان یکی از تجهیزات مهم و ضروری در محیط های آزمایشگاهی استفاده می شود. این دستگاه در حالت کلی سه وظیفه عمده را بر عهده دارد. اولین وظیفه و کاربرد دستگاه فور گرما دادن به محیط کشت است؛ بدون آن که رطوبت موجود در محیط را از بین ببرد. دومین وظیفه و عملکرد این دستگاه بعد از پخت، از بین بردن رطوبت و بهینه سازی نمودن نمونه ها است. در اصل این مرحله را باید خشک کردن تجهیزات و نمونه ها بیان کنیم.

در نهایت سومین عملکرد و وظیفه دستگاه آون، درمان کردن است. در این مرحله پختن و خشک کردن با یکدیگر ترکیب شده و منجر می شود تا مواد دچار تغییر شیمیایی و فیزیکی شوند. باید بیان کنیم که نمونه های متنوعی از این نوع دستگاه ها تولید و به بازار عرضه می شوند. می توان از هر کدام از این نمونه دستگاه ها بسته به کارایی که دارند، در محیط های آزمایشگاهی استفاده کرد.

علت این مسئله در آن است که دستگاه های آون آزمایشگاهی بسته به کاربردی که دارند، از ظرفیت های تنوعی برخوردار هستند. به همین دلیل قابلیت استفاده هم در محیط های آزمایشگاهی و هم مطب ها را دارند. البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که جریان گرمای خشک نمی تواند به طور کامل تمامی میکروارگانیسم ها همچون اندوسپور و پریون باکتری ها را نابود کند. زیرا این دستگاه ها از نفوذ پذیری بسیار ضعیفی برخوردار هستند.

به همین دلیل بهتر است در محیط هایی که نیاز به استریل نمودن تجهیزات و مواد با ضریب بالا است، به جای دستگاه های آون از اتوکلاو استفاده شود. زیرا دستگاه های اتوکلاو قادر هستند با فشار بالای بخار آب و دما، به راحتی تمامی میکروبها را از روی مواد و تجهیزات برطرف نمایند و فرآیند استریل کردن وسایل آزمایشگاهی را به اتمام برسانند.

انواع دستگاه های فور یا آون آزمایشگاهی

دستگاه های آون آزمایشگاهی طبق جریان همرفت یا خلاء، اقدام به استریل نمودن تجهیزات آزمایشگاهی می نمایند. از این رو این دستگاه ها را باید به دو دسته آون ساده یا بدون فن و آون فن دار دسته بندی کنیم. آون های ساده با استفاده از هوای ساکن فرایند استریل را انجام می دهند. این دستگاه ها از طریق المنت های حرارت از طرفین یا کف، حرارت خشک ایجاد می کنند.

در حالی که آون های فن دار با استفاده از هوای متحرک اقدام به تولید حرارت خشک می نمایند. در فور آزمایشگاهی فن دار هوا در جریان بوده و این مسئله منجر می شود تا زمان استریلیزاسیون با سرعت بیشتری انجام شده و سرعت انتقال انرژی حرارتی نیز بیشتر باشد. البته از نظر نوع عملکرد این نوع دستگاه ها را می توانیم در نمونه های دیگر همچون مواد زیر دسته بندی نماییم:

آون فرایند پاک: دما در این دستگاه های آون به بالای 260 درجه سانتی گراد رسیده و می توان از آن برای ساخت تجهیزات پزشکی استفاده کرد.

آون درون سوز: این نمونه از دستگاه های آون آزمایشگاهی در یک محیط نیتروژنی دما را به بالای 260 درجه سانتیگراد می رسانند. سپس از این میزان حرارت برای گرما دادن به میکروپروسسورها استفاده می کنند.

آون ریچ این: آون های ریچ این از نمونه فورهای آزمایشگاهی هستند که از جریان هوای افقی استفاده می کنند. در حالی که تمام نمونه های دیگر آون های آزمایشگاهی از جریان هوای عمودی استفاده نموده و اقدام به استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی می نمایند.

آون وکیوم: در نهایت باید به آون های وکیوم اشاره کنیم که بیشتر برای پردازش فلزات از آنها استفاده می شود. زیرا دمای این دستگاه های فور آزمایشگاهی به بالای 1100 درجه سانتیگراد رسیده و می توانند بهتر به از بین بردن میکروب ها اقدام کنند.

تفاوت دستگاه آون هوشمند و دیجیتال

دستگاه های فور دیجیتالی با دستگاه های فور هوشمند تفاوت دارند. در دستگاه های دیجیتال تنها نمایشگر دمای داخل( ترمومتر) و دریچه تخلیه بخار تعبیه شده است. اما دستگاه های هوشمند از قسمت های دیگری همچون ترمومتر دیجیتال، تایمر، دریچه تخلیه بخار و ترموستات برخوردار هستند.

دستگاه های آون دیجیتال را می توان تا حدود 250 درجه سانتیگراد افزایش دما داد. در حالی که ماکزیمم افزایش دما در دستگاه های آون آزمایشگاهی هوشمند، 200 درجه سانتیگراد است. از سوی دیگر دستگاه های آون دیجیتالی از سیستم آسانی برای استفاده برخوردار هستند. اما دستگاه های فور هوشمند از دستور کار خاصی برخوردار بوده و نمی توان بدون دانش لازم از این نوع دستگاه ها استفاده کرد.

از دیگر تفاوت های فور آزمایشگاهی دیجیتال و هوشمند باید به سیستم فنی آنها اشاره کنیم. اصولا دستگاه های آون دیجیتالی از قطعات مجزایی برخوردار هستند. یعنی در صورت خراب شدن و یا معیوب شدن یکی از قطعات این دستگاه ها می توان قطعه را از سیستم خارج کرده و از دستگاه بدون آن قطعه استفاده کرد.

اما قطعات به کار رفته در دستگاه های آون هوشمند به یکدیگر متصل هستند. از این رو بروز هرگونه آسیب و یا ایرادی در عملکرد هر یک از قطعات این دستگاه ها، لازم است سیستم به طور کامل برای سرویس نزد متخصص فرستاده شود؛ که این مسئله خود هزینه بسیاری در بر داشته و مقرون به صرفه نخواهد بود.

چه تفاوتی بین آون خلاء و آون خشک وجود دارد؟

آون آزمایشگاهی یا فور، امکان اکسیداسیون دارد زیرا در داخل محفظه این دستگاه ها اکسیژن وجود دارد. در حالی که در آون های خلاء اکسیژن وجود نداشته و از این رو امکان اکسیداسیون نیز وجود ندارد. البته باید بیان کنیم که در آون های خلاء می توان اقدام به اندازه گیری میزان آب و مواد فرار موجود در محصول نمود.

اما آون های گرمای خشک این مزیت را ندارند. همچنین باید بیان کنیم که می توان از آون خلاء برای موادی استفاده کرد که باید آب خود را از دست دهند. زیرا این دستگاه امکان از دست دادن مولکول های آب را در مواد فراهم کرده و منجر به خشک شدن ماده می شود. از این رو از آون های خلاء بیشتر در صنایع فرآوری شیمیایی همچون صنایع داروسازی، صنایع کشاورزی، صنایع مواد غذایی و منسوجات برای از بین بردن رطوبت مواد استفاده می کنند.

در حالی که آون آژمایشگاهی یا اجاق گرمای خشک بیشتر برای استریل کردن و خشک کردن تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی استفاده می شود. همچنین می توان از این نوع دستگاه ها در آزمایشگاه های تشخیص طبی، آزمایشگاه های کنترل کیفی، آزمایشگاه های تجهیزات صنعتی و آزمایشگاه های خاک و ژئوتکنیک برای خشک کردن نمونه های خاک استفاده کرد.

تفاوت بین دستگاه آون آزمایشگاهی و انکوباتور

دستگاه انکوباتور و آون آزمایشگاهی هر دو از نظر ظاهری به یکدیگر شباهت دارند. تنها تفاوت ظاهری این دو دستگاه، درب شیشه ای دستگاه های انکوباتور است. می توان به راحتی داخل این نوع دستگاه ها را مشاهده نمود. اما دستگاه های آون به دلیل داشتن درب فلزی این قابلیت را ندارند. از دیگر تفاوت های این دو دستگاه باید به داشتن تایمر آون اشاره کنیم. در حالی که انکوباتورها تایمر ندارند و این مسئله در برخی موارد برای تکنسین های آزمایشگاهی مشکل ایجاد می کند.

از سوی دیگر باید بیان کنیم که انکوباتورهای آزمایشگاهی قادر هستند رطوبت و دما را برای رشد نمونه ها حفظ کنند. این دستگاه ها از یک محفظه ایزوله شده برخوردار هستند که قادر است از ورود و خروج دما و گاز از داخل این محفظه ها جلوگیری نماید. علاوه بر آن انکوباتورها از یک هیتر برخورداراند که می توان اقدام به تنظیم آنها نمود.

پس با این تفاسیر باید بیان کنیم که هر یک از دستگاه های انکوباتور و فور آزمایشگاهی، دارای قابلیت های خاصی هستند. از این رو می توان در هر محیط آزمایشگاهی از این نمونه دستگاه ها بسته به نیاز استفاده کرد. تنها نکته ای که باید به آن توجه نمایید، این است که در محیط آزمایشگاهی به چه نوع دستگاهی نیاز دارید. سپس با اطمینان اقدام به تهیه آن نموده و محیط کار تکنسین ها را ایمن تر کنید.