اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی چیست؟

اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی چیست و کاربردهای آن را نام ببرید

در علم پزشکی امروزی از اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی استفاده می‌شود. از سه روش برای مطمئن شدن از درستی عملکرد دستگاه اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی استفاده می‌شود. روش اول اندیکاتور مکانیکی است. در روش دوم که به روش اندیکاتور شیمیایی مشهور است نیز ما می‌توانیم وسایل مورد نظر را که به شکل کاغذ هستند را در پکیج‌های استریل قرار دهیم. اما در روش سوم که موسوم به اندیکاتور بیولوژیکال است نیاز به توضیح بیشتری داریم که به محض رسیدن به آن به این مهم خواهیم پرداخت. اما اینجا و در این مبحث اندیکاتور اتوکلاو در دندانپزشکی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی: این نشانگرها جهت تست برای اینکه از درست بودن عملکرد آنها اطمینان حاصل شود در یک سیکل استریل قرار داده می‌شوند که به پارامترهای خاصی حساس هستند. به این سیل استریل که حساس به پارامتر هستند اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی گفته می‌شود. نمونه‌هایی از این دست موجود است که شامل موارد زیر هستند: 1) بخار، 2) دما یا 3) زمان.

اندیکاتورهای مکانیکی: اندیکاتورهای مکانیکی، دماسنج‌های فیزیکی هستند که عقربه‌های نشانگر محسوب می‌شوند. این عقربه‌های نشانگر که وظیفه دارند وضعیت جاری دستگاه را برای کاربر نشان دهند به اندیکاتورهای مکانیکی شهره هستند.

اندیکاتور شیمیایی: این نشانگرها معمولاً به حالت جامد هستند و شکل کاغذ دارند. داخل بسته‌های استریل قرار می‌گیرند تا پس از اتمام استریل توسط شخص موردنظر که به آن اپراتور گفته می‌شود استریل بررسی شود و در صورتی که رنگ آن تغییر نکرد به صورت ناقص تغییر رنگ داد، این روند از نو انجام بگیرد و این عمل آنقدر تکرار می‌شود تا اینکه به نتیجه مورد نظر که همان یکنواختی در عمل است برسیم.

اندیکاتور بیولوژیکال: این نوع از اندیکاتورها تا حد امکان مایع هستند. به صورت مایع در دسترس هستند و میکروارگانیسم‌های زنده‌ای در آنها مشغول به فعالیت هستند. این نوع از میکرو ارگانیسم‌ها وجه تشابه قابل توجهی در عمل بین اندیکاتورها دارند که نزدیک‌ترین اندیکاتوری که به آن شبیه هستند اندیکاتورهای شیمیایی است. برای اینکه درستی عملی که انجام شده است را به خوبی درک کنیم باید بدانیم که این مهم توسط دستگاه بعد از اینکه کشت میکروارگانیسم‌هایی که در اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی موجود در آزمایشگاه وجود دارند مورد بررسی خواهند گرفت تا نتیجه مورد نظر طبق آمار و نتایج آن چیزی شود که شایسته اندیکاتورهای بیولوژیکال است.

نشانگرهایی نیز وجود دارند که در اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی به صورت بخار پیش خلأ هستند و زمانی که  تست پمپ خلأ انجام می شود از میزان فشار دستگاه و غلظت بخاری که در محفظه وجود دارد استفاده می کند.این نوع از اندیکاتورها درستی عملکرد دستگاه را مثل یک وسیله کالیبراسیون چک می‌کنند.

دسته‌بندی اندیکاتورها برحسب مورد استفاده و سطح کیفی آنها

برای بررسی دسته‌بندی‌های موجود باید آنها را مورد بررسی قرار دهیم. این بررسی در شش کلاس شامل 3 ایزو در دسترس است که در ذیل به تشریح هر یک از آنها خواهیم پرداخت.

کلاس۱: این اندیکاتورها معمولا برای استفاده کردن در خارج از پکیج‌های استریل به کار برده می‌شوند. و اگر آن ها تغییر رنگ دهند یعنی نشان‌دهنده این است که عمل استریلیزاسیون به درستی انجام نشده است و فقط برای فهمیدن این که پک به درون دستگاه استریل وارد شده‌ است یا خیر به کار برده می شود. از رایج‌ترین نوع این اندیکاتورها می توان به چسب‌های اتوکلاو اشاره کرد که در علم دندانپزشکی بسیار از آن ها استفاده می‌شود.

کلاس۲: این نوع از اندیکاتور ها برای تست‌های خاص استفاده می شوند.

کلاس۳: این نوع از اندیکاتور حساس است و فقط برای یک پارامتر خاص استفاده می شود مثل اندیکاتور اتوکلاو پلاسما، که معمولا وجود پلاسما را فقط کنترل می کند و به زمان و دما  کاری ندارد.

کلاس۴: یک اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی در کلاس4 به 2 پارامتر دما و زمان حساس است و به چند شاخصه شهرت دارد..تغییرات رنگ به طور غیر ناگهانی در تمامی اندیکاتورهای این نوع از کلاس و کلاس‌های بالاتر از آن صورت می گیرد. حدود 25 درصد پارامتر ها در این نوع از کلاس از لحاظ تغییر رنگ حساس هستند یعنی اندیکاتوری که در حدود چهار دقیقه تغییر رنگ می دهد یک دقیقه نوسان دارد.بنابراین پس از سه بایستی شاهد تغییر رنگ در اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی باشیم.

کلاس۵: این نوع از اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی هم مانند کلاس 4 می باشد، که حداقل به دو پارامتر حساس می باشد فقط با این اختلاف که درصد نوسان تغییر رنگ در اندیکاتور ها حدود 15 درصد می باشد. به این معنی است که زمان شروع تغییر رنگ اندیکاتور از سه دقیقه و بیست و دو ثانیه خواهد بود.

کلاس۶: این نوع از اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی هم  به صورت کلاس 4 و 5 می باشد و حداقل به 2 شاخص حساس می باشد.فقط نحوه تغییر رنگ تفاوت دارد و ضریب تغییر رنگ 6 درصد است.و نوع این تغییر رنگ ها بسیار ناگهانی است.

این فرمول نشان دهنده این است که زمان شروع تغییر رنگ در اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی  از حدود  3 دقیقه و 45 ثانیه شروع می‌شود.

ISO ۱۱۱۴۰: این نوع از استاندارد برای کنترل کردن و کالیبره کردن اندیکاتورهای شیمیایی است و نحوه استفاده کردن آن ها را شرح می دهد. کلاس‌بندی اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی یکی از شاخص‌ های این استاندارد می باشد.

ISO۱۱۱۳۸: این نوع از استاندارد ها در مورد اندیکاتورهای بیولوژیکی تنظیم شده ‌اند که حاوی انواع میکروارگانیسم استفاده شدنی در اندیکاتور است که نحوه کشت و  غیره  را شرح می دهد. این نوع از ایزو، ایزوی استاندارد دیگری می باشد که به وسیله آن اندیکاتورهای بیولوژیکی قادر هستند کشت و نگهداری شوند تا در موارد ضروری به بهره‌برداری برسند.

نکته: با توجه به این که در اندیکاتور های بیولوژیکال از میکروارگانیسم‌ های زنده به کار می برند. به همین علت است که در صورت شکستگی اندیکاتور اتوکلاو دندانپزشکی و استفاده از میکروارگانیسم زنده امکان انتقال بیماری صورت نمی گیرد.

ISO۱۳۴۸۵: این نوع از ایزو که به استانداردترین ایزوی بین‌المللی شناخته می‌شود سیستم مدیریت کیفیت لازم را به معرض نمایش قرار می‌دهد و می‌تواند برای سازمان‌ها، ادارات و نهادهایی که به طور مستقیم با توسعه، تولید، طراحی و نصب ارائه خدمت توسط ابزارهای پزشکی و یا توسعه، طراحی و ارائه خدمت‌های مرتبط با اشتغال رابطه دارند مورد استفاده قرار بگیرند.

نتیجه‌گیری

از آمار و ارقام و نتایج بالا این امر در دست قرار می‌گیرد که اندیکاتورها ماده‌هایی هستند که با کمک آنها می‌توان تشخیص داد که هر اندیکاتور شامل چند نوع، چند کلاس و تابع امر کدام ایزوها هستند.